Znaczenie masaży w terapii dzieci ze spectrum autyzmu i innymi diagnozami

Znaczenie masaży w terapii dzieci ze spectrum autyzmu i innymi diagnozami. Masaże, często błędnie kojarzone są z leczeniem chorób mięśni, tymczasem zakres ich stosowania sięga daleko dalej. Masaże stosowane u dzieci przynoszą olbrzymie korzyści zarówno fizyczne, psychiczne jak i społeczne.

Skóra jest największym organem ciała, znajduje się w niej mnóstwo receptorów czucia : ciepła, zimna, bólu, receptorów dotyku; lekkiego , silnego , nacisku, i receptorów propriocepcji, która odpowiada min za ruchy i pozycję ciała.

Dotyk to jeden z pierwszych zmysłów jaki rozwija się w łonie matki. Powstaje już około ósmego tygodnia życia płodowego. Powstaje z tego samego listka zarodkowego, z którego rozwija się Centralny Układ Nerwowy. Dlatego istnieje ścisłe powiązanie pomiędzy dotykiem a rozwojem mózgu.

Gdy dzieciom brak dotyku wykazują obniżone funkcjonowanie ruchowe i psychiczne. Istnieją naukowe badania potwierdzające związek pomiędzy nadwrażliwością na dotyk ( niemożność zniesienia bycia dotykanym ), a zaburzeniami uczenia się u dzieci. Dotykanie niemowląt stymuluje rozwój ruchu, orientacji przestrzennej, percepcji wzrokowej. Brak dotyku we wczesnym dzieciństwie upośledza pracę mięśni, prowadzi do zaburzeń emocjonalnych i defektów w uczeniu się. Brak dotyku może doprowadzić do niedorozwoju niezbędnych funkcji ciała, a nawet do śmierci dziecka. Dowodzą tego badania prowadzone we francuskich sierocińcach po drugiej wojnie światowej. Wśród sierot, które nie były dotykane odnotowano dużą liczbę przedwczesnych śmierci. Dotyk nie tylko sprzyja zdrowiu ale też dzięki dotykowi budowane są bardziej skomplikowane sieci nerwowe i podwyższane są możliwości uczenia się.

Dzieci ze spectrum autyzmu w związku z zaburzeniami procesów pobudzania i hamowania mają mięśnie z jednej strony zbyt napięte lub zbyt rozluźnione. Zbyt napięte mięśnie w wyniku nadmiernego pobudzenia układu nerwowego, dają niepełne i powierzchowne oddychanie, zaciśnięte szczęki i dłonie, zmniejszony próg wrażliwości na ból, nieharmonijną pracę oczu. Z kolei mięśnie zbyt rozluźnione powodują problemy z oddawaniem moczu tzw „słaby” pęcherz i związana z tym nagląca potrzeba skorzystania z toalety, szybką męczliwość, zwiększony próg wrażliwości na ból. Nieharmonijne napięcie mięśniowe powoduje trudności w wykonywaniu różnych prac ręcznych, trudności z używaniem sztućców, przyborów do pisania czy rysowania. Niektóre dzieci ze spectrum są bardziej pobudzone, inne zbyt bierne w działaniu. Częstym problemem są: zaburzenia integracji sensorycznej, autostymulacja, stereotypie, dyzpraksja i dysgrafia, zaburzenia funkcji słuchowych, wzrokowych , koncentracji i koordynacji ruchowej.

Stosowanie masaży u dzieci ze spectrum autyzmu, ADHD, ADD, specyficznymi trudnościami w nauce, z zaburzeniami mowy, z porażeniem mózgowym, normalizuje funkcjonowanie układu nerwowego i aktywizuje rozwój funkcji mózgu. Stymuluje rozwój sieci połączeń między komórkami nerwowymi, rozwija funkcje półkul mózgowych, kory mózgowej i śródmózgowia. Masaże terapeutyczne uruchamiają naturalne mechanizmy neurorozwoju organizmu. Działają relaksująco i wyciszająco. Uspokajają i obniżają poziom stresu. Rozluźniają mięśnie, dostarczają poczucia bezpieczeństwa. Zwiększają świadomość ciała, regulują napięcie mięśniowe. Poprawiają odbiór wrażeń dotykowych, wspomagają integrację sensoryczną. Dobrze działają na dzieci z nadwrażliwością lub podwrażliwością na dotyk. Poprawiają i usprawniają motorykę dużą i małą, usprawniają koordynację ruchową. Efektem masaży jest poprawa rozwoju psychoruchowego i funkcjonowania emocjonalnego i społecznego. Poprawiają ogólne samopoczucie dziecka.

Najczęściej stosowane masaże terapeutyczne dla dzieci to:

Masaż Shantala, Terapia Neurotaktylna, Bilateralna, Wisceralna, Osteopatia i nowość mało jeszcze rozpowszechniony Biomasaż.

W trakcie masażu masowane jest całe ciało dziecka – głowa, twarz, kark, szyja, barki, klatka piersiowa, brzuch, plecy, ręce dłonie, nogi i stopy.

Rozróżnić należy kilka technik masażu terapeutycznego, które koncentrują się na masowaniu tkanki łącznej – powięzi, wypełniającej całe ciało, przenikającej mięśnie, tętnice, kości. Powięź jest w naszym ciele wszędzie, nie ma ograniczenia. To ona trzyma wnętrze organizmu w jednej całości.

Techniki masażu:

Głaskanie – zazwyczaj zaczynamy masaż od głaskania. To delikatny i lekki dotyk dziecka całą dłonią. Głaskanie wspomaga krążenie i oswaja dziecko z dotykiem terapeuty.

Rozcieranie – stosujemy na małych powierzchniach ciała (twarz, palce). Wykonujemy opuszkami palców, kciukiem, lub nasadą ręki. Redukuje napięcie, relaksuje i usuwa szkodliwe substancje.

Ugniatanie – to naciskanie, naciąganie fałdów skóry i tkanki łącznej. Wykonujemy rękoma, lub palcami. Normalizuje napięcie mięśniowe, wspomaga przyswajanie składników odżywczych i usuwanie szkodliwych substancji.

Tarcie – to krótkie ruchy opuszkami palców, to technika wskazana przy masażu stawów. Oklepywanie- wykonywane jest przy pomocy zewnętrznej krawędzi dłoni, zwiększa krążenie, odżywia tkankę łączną, rozluźnia mięśnie, normalizuje napięcie – doenergetyzowuje lub wycisza.

Wibracje – mechaniczne lub manualne, rozluźniają, uspokajają, poprawiają krążenie i normalizują napięcie mięśniowe.

Każdy masaż to naturalna terapia, która wspomaga i przyspiesza procesy samoregulacji i samoleczenia organizmu.

mgr Halina Nawara
Pedagog Specjalny -Terapeut